علت ورود سیل به خانه چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار، در هفته‌های اخیر سیلاب‌های شدید در شهر‌های مختلف استان اردبیل به‌ویژه مشگین‌شهر، گرمی، بیله‌سوار، انگوت و کوثر خسارت‌های سنگینی به بخش‌های مختلف کشاورزی، تاسیسات زیربنایی، ابنیه فنی راه‌ها و واحد‌های مسکونی وارد کرده و متاسفانه در شهرستان گرمی مغان سبب جان باختن ۶ هموطن و در شهرستان انگوت نیز موجب مفقود شدن یک هموطن دیگر شد.

حجم خسارت‌ها به حدی زیاد است که معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اردبیل در این مورد میزان خسارت‌های سیل نهم و دهم خردادماه جاری را دست‌کم ۱۵۰ هزار میلیارد ریال اعلام کرد.

در تصاویری از از سیلاب‌های گرمی و انگوت به دست آمده است، ورود سیل به داخل خانه‌ها بیشتر نمود دارد، جریان سیلاب ابتدا به سرعت روستا‌ها را محاصره کرده و سپس بدون اقناع به حریم خویش از در و پنجره وارد خانه‌ها شده و در برخی منازل، ارتفاع گل و لای حاصل از حضور نامیمون سیل وحشتناک به تلویزیونی که بر دیوار حال پذیرایی نصب شده رسیده و در یکی از تصاویر نیز، سیل وارد کمد لحاف و تشک شده، ارتفاع گل و لای موجود، گویای شدت جریان و غلیان آب در داخل اتاق‌ها است.

این مشاهدات به‌واقع تفاوت سیلاب‌های اخیر با گذشته را به رخ می‌کشد، حقیقت این است که سطح عظیمی از پوشش گیاهی طبیعت اطراف و کوهستانی روستا‌ها از بین رفته و هنگام بارش باران بر دشت و کوهساران، نبود پوشش گیاهی سبب پیوستن قطرات باران و تشکیل جوی‌های متعدد و سرریز به جاده‌ها و سرانجام تقویت منابع آب رودخانه‌ها و به راه افتادن خطرناک‌ترین سیلاب‌ها و مرگبارترین جریان‌های گل و لای می‌شود.

به‌طور اتفاقی در سیلاب چهارشنبه هفته گذشته در جاده اردبیل - گرمی و محور بخش برزند گرمی مغان در حرکت بودم و با بارش باران و تگرگ و سپس به راه افتادن سیلاب‌های ضعیف در حواشی جاده مواجه شدم، کاملا آشکار بود که هر بخش از کوه و دشت که خراش‌های زیادی ناشی از شخم و تردد و تعلیف دام برداشته و پوشش گیاهی و سبزینه‌های خود را از دست داده است، حجم زیادی از آب وارد حریم جاده می‌شد و آب فراوان یا از پل‌های زیر جاده فوران کرده و خود را به رودخانه می‌رساند و سیل تشکیل می‌داد، یا اینکه بر روی حداقل یک لاین جاده جاری و سبب کندی تردد می‌شد.

در این مسیر جاری شدن حجم زیادی از آب‌های جاری بر زمین‌های لم‌یزرع، بایر و خشک در برخی مناطق افزایش یافت، شکسته شدن پل و تخریب جاده و مسیر ارتباطی گرمی به بیله‌سوار از همین نوع جریان چنان سریع و پرقدرت بود که از دامنه‌های عاری و خالی از سبزینه و پوشش گیاهی سرچشمه گرفته و خسارت‌های زیانباری را ببار آورد.

شکی نیست که عامل اصلی جریان سیلاب‌های مخاطره‌آمیز در گرمی و انگوت و برخی دیگر از نقاط استان اردبیل، فقر طبیعت از گیاهان و سرسبزی‌هاست که در گذشته‌ها از آن برخوردار بوده و به مرور زمان و با دخالت انسان از دست رفته است وگرنه همه روستا‌های خسارت‌دیده در سیلاب‌ها در مسیر یا حریم رودخانه‌ها واقع نشده‌اند و هموطنانی که جان خود را از دست دادند، همگی در بستر رودخانه یا حتی حریم آن حضور نداشتند بلکه غافلگیر شده و ناگهان و بدون باور، خود را در جایی در محاصره سیلاب دریافتند که انتظار نداشتند.

کشور‌های پیشرفته برای مقابله با سیل چه می‌کنند؟

دانش و تکنولوژی نمی‌گذارد انسان‌ها به تهدید سیل و ویرانی آن تمکین کنند و از این‌رو در بسیاری از جوامع متمدن‌تر و پیشرفته‌تر برای جلوگیری از سیل‌ها به احداث سد‌ها و موانع فیزیکی متحرک و قابل کنترل، دیواره‌های جلوگیری، آب بند‌های فوریتی، دروازه‌های آب و نصب قطعات سنگین اقدام می‌کنند و البته پیش‌تر از این‌ها اجرای طرح‌های آبخیزداری و حفظ طبیعت از همه مهم‌تر است و کارشناسان زبده بر این امور صحه می‌گذارند.

استفاده از مصالح سنگین‌تر در طبقات پایین ساختمان‌ها، قرار دادن پریز‌های برق در ارتفاع‌های بالاتر از حد معمول و مرسوم، ساخت مراکز مسکونی و تجاری ضدآب، ایجاد تالاب‌ها، کاشت درختچه‌ها، اصلاح و برگرداندن رود‌ها به مسیر‌های اصلی خود، تقویت خاک با زراعت چوب و انواع گیاه و سبزه و به‌کارگیری سامانه‌های هشدار سیلاب در مناطق مستعد سیل از راهکار‌های پیشگیری از خسارات احتمالی است که در کشور‌های جهان اول رایج است.

اکنون سیلابی که در گرمی و انگوت حتی از پرخاش کردن در داخل روستا‌ها ابا ندارد و بدون ملاحظه وارد خانه‌ها می‌شود، به هجوم و حمله درندگان وحشی نظیر پلنگ و شیر می‌ماند که بی‌محابا زندگانی انسان‌ها را به خطر می‌اندازد و فقط مطیع قانون جنگل است.

متاسفانه باید اذعان کنیم که خودمان با نادیده گرفتن ثروت عظیم طبیعت و پوشش گیاهی مناطق اطراف خویش، به سیلاب‌ها اجازه داده‌ایم تا در مقابل خانه‌هایمان و حتی داخل حال پذیرایی نفوذ کنند.

هرچند بارش‌های غیرقابل انتظار و بی‌موقع از عوامل ایجاد و تشدید سیل‌ها بوده، اما شکی نیست که وقوع سیل به‌تدریج و با ایجاد فقر گیاهی طبیعت رخ داده است، برای مقابله و جلوگیری از آن‌ها زمان زیادی لازم است، اما باید از همین امروز شروع کنیم و به گُل و گیاه اطراف خود رحم داشته باشیم و بدون دلیل و بدون توجیه علمی و اقتصادی و اجتماعی دست به کندن و پایمال کردن گیاهان و تخریب طبیعت دراز نکنیم تا دست سیلاب‌ها را از دامان خود کوتاه گردانیم.